ســـــــرگــرمـــی روز
خرید انلاین -متن عاشقانه - جدیدترین جــــوک ها- پست فیس بـــوکی - دانلود اهنـــگ - تـــــــرول-مسائل جنسیســـــــرگــرمـــی روز
خرید انلاین -متن عاشقانه - جدیدترین جــــوک ها- پست فیس بـــوکی - دانلود اهنـــگ - تـــــــرول-مسائل جنسیانواع استغفار و برکات آنها
انواع استغفار(کوتاه)و برکات آنها(ویژه)
یکى از پرسش هاى مهم در زمینه استغفار ، این است که چگونه
استغفار کنیم؟ و چه استغفارى مجرب تر است ، و ما را در دست یافتن به آثار و برکات
استغفار زودتر به مقصد مى رساند؟
پاسخ این سؤال به صورت پراکنده در الهامات پیامبر و اهل بیت پاکش (علیهم
السلام) آمده است ، و با توجّه به موارد گوناگونى که ، به تلاوت نسخه هاى متفاوت
استغفار سفارش شده ، به میزان فهم و ظرفیّت اشخاص ، براى هر نوع استغفار ، آثار
خاصّى ذکر گردیده است . و هر یک جایگاه ویژه اى دارد و اثر خاصّى را ایفا مى کند .
و در اکثر موارد آثار مشترکى نیز دارند .
این بدان خاطر است که همانگونه که بدن انسان ، به غذاها ، میوه ها ، سبزى ها
و نوشیدنى هاى مختلف احتیاج دارد ; تا انواع ویتامین هاى لازم بدن تأمین شود . و
اکتفا کردن به یک نوع خوردنى یا نوشیدنى ، باعث نارسایى ها و کمبودهایى در بدن گشته
و سلامت جسم او را به خطر مى اندازد ; روح بشر نیز محتاج به انواع عبادات ، اذکار و
ادعیه است ; که هر نوعى از آن ها مکمّل نوع دیگر است و از تأثیر آن ها در شادابى و
سبکبالى روح انسان ، نباید غافل گشت .
در مورد استغفار نیز ، این مسأله رعایت شده است. از آن جا که گناهان انواع
مختلفى دارند ، هر گناهى استغفارى مخصوص لازم دارد ; در تعالیم نورانى قرآن و
اهل بیت (علیهم السلام) به تلاوت استغفارهاى گوناگونى سفارش شده است .
در نسخه هاى استغفار که از معصومین (علیهم السلام) رسیده است ، به مناسبت هاى
گوناگون نوع خاصّى از استغفار ذکر گردیده است که باید قرائت شود . همچنین در بسیارى
از موارد ، زمان و تعداد آن نیز
در این بخشِ کتاب ، ما ابتدا به نمونه هاى مختلف استغفار و آثار پربار آن
اشاره مى کنیم تا آن دسته از راهیان کوى دوست ، که تشنه شربت گواراى بزرگى و
کرامت ، و دلباخته پرواز در آسمان معنویّت ، و شیفته صعود بر قله هاى بلند کمال و
فضیلت هستند ; با توجّه به فرازهاى متفاوت این ذکر پر بار و تلاوت انواع گوناگونش ،
هستى خویش را از زندان تاریک گناهان رهانیده و دل و جان خود را به انوار سخنان
نورانى معصومین (علیهم السلام) ، روشن سازند .
البتّه در لابلاى بحث ، به استغفارهاى مجرّب نیز ، اشاره اى خواهیم داشت . استغفارى براى نوشته نشدن
گناه در نامه عمل
یکى از انواع استغفار ، استغفارى است که با عبارات مختلف در روایات ذکر شده
است و کمترین اثر آن جلوگیرى از نوشته شدن گناه در نامه عمل انسان است.
امام صادق (علیه السلام) مى فرمایند: کسى که مرتکب گناهى مى گردد ، هفت ساعت به او مهلت داده مى شود ،
اگر سه مرتبه گفت : « أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ ». « از خداوند ، طلب آمرزش مى کنم ، خدائى که معبودى جز او نیست
زنده اى ازلى و ابدى و سرپرستى بى همتا است » ; آن گناه در نامه عملش نوشته نمى شود. (1)
در حدیث دیگر ، امام صادق (علیه السلام) همین پاداش را براى این نوع أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ
ذُوالجَلالِ وَ الإِکْرامِ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ . (2) « از خداوند ، طلب آمرزش مى کنم ، خدائى که معبودى جز او نیست
زنده اى ازلى و ابدى ، سرپرستى بى همتا و صاحب جلالت و جوانمردى
است به سوى او توبه مى کنم » .
این اثر در روایتى ، براى استغفار دیگرى نیز بیان گردیده است ، با توجّه
به این که از نکات ارزنده و زیبایى برخوردار است تمام حدیث
را ذکر مى کنیم .
امام صادق (علیه السلام) حدیثى از جدّشان رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم)
روایت مى کنند که در بخشى از آن رسول خدا (صلى الله علیه وآله) مى فرمایند : بنده تصمیم مى گیرد عمل نیکى را انجام دهد . اگر بعد از تصمیم ، آن
را انجام نداد ، خدا به خاطر نیّت نیکش ثواب یک حسنه برایش مى نویسد . ولى اگر
براساس نیّتش عمل کرد ثواب ده حسنه براى او قرار مى دهد. همین بنده تصمیم مى گیرد گناهى را مرتکب شود ، چنانچه آن را انجام
ندهد ، هیچ چیز در نامه عملش نوشته نمى شود. و اگر مرتکب آن گشت ، هفت ساعت مهلت
داده مى شود، فرشته مأمورى که کارهاى نیک را ثبت مى کند ، به فرشته مأمور کارهاى
زشت ـ که فرشته سمت چپ است ـ مى گوید: عجله نکن شاید پس از گناه ، عمل نیکى انجام
دهد که آن را از بین ببرد ، چرا که خداوند مى فرماید: إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیّئاتِ . (3) به راستى ، اعمال نیک ، اعمال بد را از بین مى برد . و شاید توبه و استغفار کند . اگر این بنده بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو ، عالمُ الْغَیْبِ
والشَّهادَة ، العَزیزُ الحَکیمُ ، الغَفُورُ الرَّحیمُ ، ذُوالجَلالِ وَ
الإِکْرامِ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ ». « از خداوند ، طلب آمرزش مى کنم ، خدائى که معبودى جز او نیست ، داناى نهان و
آشکار ، ارجمند و نیرومند و صاحب حکمت است ; ( نسبت به گنهکاران ) بسیار آمرزنده و
( نسبت به مؤمنان ) بسیار مهربان و صاحب جلالت و جوانمردى است . و به سوى او توبه
مى کنم » ; چیزى در نامه عملش نوشته نمى شود. ولى اگر هفت ساعت بگذرد ، حسنه اى انجام ندهد و توبه و استغفار هم نکند ، مأمور
حسنات به مأمور سیئات مى گوید: « اُکْتُبْ عَلىَ الشَّقِىِّ المَحْرومِ ». بنویس گناه او را که ( بخاطر انجام ندادن عمل نیک و ترک توبه و استغفار ) شقىّ و
بدبخت ، و از رحمت خدا محروم گردید. (4) استغفارى براى بخشش تمام گناهان
استغفار دیگرى که امامان (علیهم السلام) بدان سفارش کرده اند ، استغفار
کوتاهیست که کمترین اثر آن ، آمرزش همه گناهان است.
امام باقر (علیه السلام) مى فرمایند: هر کس بعد از نماز واجب و قبل از آن که از حالت نماز
خارج شود و پایش را تکان دهد ; بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ
هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ ذُوالجَلالِ وَ الإِکْرامِ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » « از خداوند ، آمرزش مى طلبم ، خدائى که معبودى جز او نیست ، زنده اى ازلى و
ابدى و سرپرستى بى همتا و صاحب جلالت و جوانمردى است به سوى او توبه مى کنم » . خداوند همه گناهانش را مى آمرزد ، اگر چه گناهانش به اندازه کف دریا باشد. (5)
رسول خدا (صلى الله علیه وآله) این اثر را براى استغفار دیگرى ، در ضمن
سفارش هایشان به امیرالمؤمنین (علیه السلام) بیان مى فرمایند: اى على ، هر کس هنگامى که سوار مرکب شد ،
آیة الکرسى را تلاوت کند و سپس بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ وَ
أَتُوبُ إِلَیْهِ ، اَللّهُمَّ اغْفِرْلى ذُنُوبى ، إِنَّهُ لا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ
إِلاّ أَنْتَ ». « از خداوند ، آمرزش مى طلبم ، خدائى که معبودى جز او نیست زنده اى ازلى و
ابدى ، سرپرستى بى همتا است ، و به سوى او توبه مى کنم . خدایا گناهانم را ببخش ،
که کسى جز تو گناهان را نمى بخشد ». سیّدالکریم ( خداوند ) خطاب به ملائکه مى فرماید: اى فرشتگان من ، بنده من مى داند که غیر از من کسى گناهان او را نمى بخشد . شما
شاهد باشید که من همه گناهان او را آمرزیدم . (6)
پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) در سخن زیباى دیگرى ، براى استغفارى
که قبل از خواب تلاوت مى شود نیز همین اثر را ذکر مى فرمایند: هر کس هنگامى که براى خوابیدن به بستر مى رود ، سه مرتبه بگوید:
« أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ
إِلَیْهِ » خداوند همه گناهان او را مى بخشد ، اگر چه گناهانش مثل کف دریا، به
تعداد برگ درختان و ریگ هاى انباشته بیابان و به عدد روزهاى دنیا باشد . (7) استغفارى براى آمرزش چهل گناه کبیره در روز
نوع دیگر استغفار ، استغفاریست که به تلاوت آن با حال ندامت و پشیمانى ،
سفارش شده است و اثرش آمرزش چهل گناه کبیره است.
امام صادق (علیه السلام) مى فرمایند: هر مؤمنى که شبانه روز چهل گناه کبیره انجام دهد و با حالت ندامت و
پشیمانى ( از کردار زشت خویش ) بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ
بَدیعُ
السَّماواتِ وَ الأَرْضِ ، ذُوالجَلالِ وَ الإِکْرامِ ، وَ أَسْأَلُهُ أَنْ
یُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد و آلِ مُحَمَّد وَ اَنْ یَتُوبَ عَلَىَّ » . « از خداوند ، طلب آمرزش مى کنم ، خدائى که معبودى جز او نیست ،
زنده اى ازلى و ابدى ، سرپرستى بى همتا ، پدید آورنده آسمان ها و زمین و صاحب جلالت
و جوانمردى است . از او مى خواهم که بر محمّد و آل محمّد درود فرستد و توبه مرا
بپذیرد » . خداوند همه گناهان او را مى بخشد و کسى که در روز بیش از چهل گناه
کبیره انجام دهد خیرى در او نیست . (8) دو فرشته مأمور ، نامه اعمال زشت را پاره مى کنند
زیباترین استغفار از نظر پاداش ، استغفارى است که بعد از نماز عصر خواندنش
مطلوب است . و اگر هر روز تلاوت گردد، فرشتگان مأمور انسان موظّف مى شوند ، نامه
اعمال زشت استغفار کننده را پاره کنند.
رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) مى فرمایند : هر کس بعد از نماز عصر هر روز ، روزى یک بار بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ ،
الرَّحْمنُ الرَّحیمُ ، ذُوالجَلالِ وَ الإِکْرامِ ، وَ أَسْأَلُهُ اَنْ یَتُوبَ
عَلَىَّ تَوْبَةَ عَبد ذَلیل خاضِع فَقیر بائِس مِسْکین ( مُسْتَکین ) مُسْتَجیر
لایَمْلِکُ لِنَفْسِهِ نَفْعاً وَ لاضَرّاً وَ لا مَوْتاً
وَ لا حَیاةً وَ لانُشُوراً ». « از خداوند ، طلب آمرزش مى کنم ، خدائى که معبودى جز او نیست ، زنده اى ازلى و ابدى ، بخشنده و مهربان ، صاحب جلالت و
جوانمردى است . و از او مى خواهم که توبه مرا بپذیرد ، بسان ( پذیرش ) توبه بنده
خوارى که فروتن و تهیدست ، نیازمند و درمانده ، و حقیر و پناهنده گشته ، و مالک هیچ
سود و زیان ، مرگ و حیات و دوباره زنده شدنى نیست » . خداوند به دو ملک مأمور او دستور مى دهد که نامه کردار زشت او را ،
هر چه هست ، پاره کنند . (9) استغفارى براى دست یافتن به گنج علم یا مال
یکى از انواع استغفار که تلاوت آن به تعداد خاصّى براى حلّ مشکلات اقتصادى یا
علمى به تجربه رسیده است ، استغفارى است که خواندن آن به مدّت دو ماه ، روزى چهارصد
مرتبه سفارش شده است.
امام صادق (علیه السلام) مى فرمایند: هر کس تا دو ماه روزى چهارصد بار پى در پى بگوید: « أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الرَّحْمنُ الرَّحیمُ ،
الْحَىُّ الْقَیُّومُ ، بَدیعُ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ ، مِنْ جَِمیعِ ظُلْمى وَ
جُرْمى و إِسْرافى عَلى نَفْسى وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ. » « از خداوند ، طلب آمرزش مى کنم ، خدائى که معبودى جز او نیست ،
زنده اى ازلى و ابدى ، سرپرستى بى همتا و پدید آورنده آسمان ها و زمین است . از همه
ستمى که به خود کرده و جرمى که مرتکب گشته ام و اسراف و زیاده روى که بر نَفْس خویش روا داشته ام
( آمرزش طلبیده ) و به سوى او باز مى گردم » ; یا گنجى از علم و دانش به او داده مى شود ، یا گنجى از مال و ثروت
روزیش مى گردد. (10) استغفارى براى ثبت در « مُسْتَغْفِرینَ
بِالأَسْحارِ »
استغفار دیگرى که ذکر پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) در سحر و در هر روز
عمرشان بوده است ، استغفارى است که مداومت بر آن ، به مدّت یک سال ، باعث مى شود
نام انسان در شمار استغفار کنندگان در سحرها نوشته شود ، و عامل مهمى براى ورود
شیعیان و دوستان امیرالمؤمنین (علیه السلام) به بهشت است.
امام صادق (علیه السلام) در حدیث زیبایى مى فرمایند: هر کس در نماز وتر ( یک رکعت آخر نماز شب ، هنگام قنوت ) هفتاد
مرتبه بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ رَبّى وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » و مدّت یک سال هر شب بر آن
مداومت نماید ، خداوند در نزد خویش او را از استغفار گویان در سحرها ، مى نویسد، و
آمرزش ومغفرت خدا برایش واجب مى شود . (11)
استغفار پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) در نماز شب همین استغفار بوده
است . علاوه بر این ، حضرتش روزى هفتاد مرتبه مى فرمودند: « أَسْتَغْفِرُاللهَ
رَبّى وَأَتُوبُ إِلَیْهِ » و اهل بیت آن حضرت (علیهم السلام) و صالحین از اصحابشان نیز به همین
روش عمل مى کردند. (12) استغفارى براى آمرزش هفت صد گناه
کوتاهترین استغفارى که در روایات ، بدان اشاره شده است ، استغفارى است که ذکر
پیامبر (صلى الله علیه وآله) نیز بوده است و باعث آمرزش هفت صد گناه انسان در روز
مى گردد . این نوع استغفار براى همه افراد با فرصت هاى شغلى مختلفى که
دارند ، قابل استفاده است . به گونه اى که در مسیر رفت و
آمد و سایر فرصت هاى بیکارى خویش ، مى توانند آن را تلاوت کنند و از برکات آن
بهره مند شوند.
امام صادق (علیه السلام) مى فرمایند : هر کسى روزى هفتاد بار بگوید : « أَسْتَغْفِرُ اللهَ » خداوند
هفت صد گناه او را مى آمرزد . و در بنده اى که روزى هفت صد گناه مى کند ، خیرى
نیست . (13)
در اهمیّت و شرافت این ذکر همین بس که امام صادق (علیه السلام)مى فرمایند: برنامه رسول خدا (صلى الله علیه وآله
وسلم) چنین بود که روزى هفتاد بار استغفار کرده و هفتاد مرتبه به سوى خدا توبه
مى کردند . حارث مى گوید: من گفتم : یعنى هفتاد مرتبه مى گفتند: أَسْتَغْفِرُ اللهَ
وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ ؟ امام صادق (علیه السلام) فرمودند : روش آن حضرت چنین بود که هفتاد مرتبه (به درگاه خدا) عرضه مى داشتند :
«أَسْتَغْفِرُ اللهَ ، أَسْتَغْفِرُ اللهَ ... » و هفتاد مرتبه مى گفتند: « وَ
أَتُوبُ إِلَى اللهَ ، وَ أَتُوبُ إِلَى اللهَ ... ». (14) استغفارى براى ثروت بى گمان
گفتن استغفار همراه با اذکار دیگر ، بار معنوى آن را بیشتر مى کند ، به همین
خاطر امامان (علیهم السلام) براى حلّ مشکلات دوستان و شیعیانشان ، گاهى تلاوت
استغفار را همراه با اذکار دیگر سفارش مى نمودند، که این خود یکى از انواع استغفار
به شمار مى آید و نقش به سزایى در رواساختن خواسته هاى انسان دارد.
ابى جعفر شامى گوید: در شام مردى به نام هلقام بود ، او این حدیث را برایم
نقل کرد :
خدمت مولایم موسى بن جعفر (علیهما السلام) رفتم و عرض کردم : به من دعایى
تعلیم نمایید که جامع دنیا و آخرت باشد و مختصر هم باشد .
امام (علیه السلام) فرمودند : بعد از نماز صبح تا طلوع آفتاب این ذکر را بگو: « سُبْحانَ اللهِ العَظیمِ وَبِحَمْدِهِ ، أَسْتَغْفِرُ اللهَ ، وَأَسْأَلُهُ
مِنْ فَضْلِهِ » « منزّه است خدائى که با عظمت است و به حمد و ستایش او مشغولم ، از خداوند آمرزش مى طلبم و از فضل و عنایتش سؤال
مى کنم ».
هلقام گفت: وضعیّت من در میان خاندانم از همه بدتر بود، نمى دانم چه شد که
( بعد از تلاوت این ذکر شریف ) ناگهان ارثى از طرف شخصى به من رسید که فکر نمى کردم
بین او و من پیوند خویشاوندى باشد ، به حدّى وضع مالى و اقتصادیم رونق یافت که
امروز توانگرترین فرد در میان بستگان خود هستم ، این برکات نبود مگر به خاطر آنچه
بنده صالح خدا ، مولایم حضرت موسى بن جعفر (علیهما السلام) به من آموخت . (15) استغفارى براى محبوبیّت نزد خدا و استجابت دعا
نمونه دیگر طلب آمرزش از خداوند که در روایات متعدّدى بدان سفارش شده است و
فضایل زیادى برایش نقل گردیده است ، گفتن « أَتُوبُ إِلَى اللهِ » است ، که آثار و
برکات فراوانى را براى انسان به ارمغان مى آورد. پیامبر و امامان معصوم (علیهم
السلام) مواظبت تامّى بر تلاوت این ذکر داشته اند.
امام صادق (علیه السلام) مى فرمایند : خدا مؤمنى را دوست دارد که زیرک باشد و زیاد توبه کند . آن گاه
فرمودند : رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم)بدون آن که گناهى کرده باشند ، روزى
هفتاد بار توبه مى کردند. حارث گوید: به امام صادق (علیه السلام) گفتم آیا پیامبر (صلى الله علیه وآله
وسلم) ( ذکر توبه را چنین ) مى فرمودند: « أَسْتَغْفِرُاللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » ؟ فرمودند : رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) مى فرمودند : « أَتُوبُ إِلَى
اللهِ ». (16)
بى جهت نیست که در شب عید فطر ـ که شب نتیجه گیرى از عبادات و روزه هاى ماه
مبارک رمضان است ـ گفتن این ذکر صد مرتبه سفارش شده است و اثر آن ، استجابت دعا و
روا گشتن حاجت ، ذکر گردیده است . حارث اعور گوید: عادت مولایم امیرالمؤمنین (علیه السلام) این بود که شب عید
فطر ، دو رکعت نماز مى خواندند ، در رکعت اوّل بعد از حمد هزار مرتبه سوره توحید و
در رکعت دوم بعد از حمد یک مرتبه آن را تلاوت مى فرمودند، سپس به رکوع مى رفتند و
پس از آن سجده مى کردند و بعد از سلام نماز به سجده مى رفتند و صد بار مى گفتند : و چون سر از سجده بر مى داشتند ، چهره نورانیشان را به طرف ما
برگردانده و مى فرمودند: « وَالَّذى نَفْسى بِیَدِهِ لا یَفْعَلُها أَحَدٌ یَسْأَلُ اللهَ تَعالى شَیْئاً
إِلاّ أَعْطاهُ ، فَلَوْ أَتاهُ مِنَ الذُّنُوبِ بِعَدَدِ رَمْل عالِج ، غَفَرَاللهُ تَعالى لَهُ. » سوگند به آن کس که جان من در دست اوست ، هیچ کس این عمل را انجام
نمى دهد و از خدا حاجتى نمى خواهد مگر این که خدا حاجتش را به او عطا مى فرماید.
اگر کسى با کوله بارى از گناه به تعداد ریگ هاى روى هم انباشته شده ، به درگاه او
روى آورد ( و این ذکر را بگوید ) ، خدا او را مى آمرزد. (17)
مهمتر این که ، یکى از اعمال شب قدر ، گفتن این ذکر شریف در حال سجده است که
استجابت دعا را براى انسان به ارمغان مى آورد .
حسن بن راشد حدیثى را از امام صادق (علیه السلام) نقل مى کند که بعضى از
اعمال شب قدر را در آن بیان مى کنند ، در بخشى از آن مى فرمایند: وقتى نماز مغرب و عشایت را خواندى ، دستهایت را بلند کن و بگو: « یا ذَالمَنِّ یا ذَا الطَّوْلِ ( والطَّوْلِ ) یا ذَالجُودِ یا مُصْطَفَِى
مُحَمَّد وَ ناصِرَهُ ، صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ وَ اغْفِرْلى کُلَّ ذَنْب
اَحْصَیْتَه وَ هُوَ عِنْدَکَ فى کِتاب مُبین. » « اى خدائى که صاحب نعمت هستى و بر بندگانت منّت دارى ، اى کسى که
صاحب برترى هستى ، اى کسى که صاحب جود و سخاوتى ، اى برانگیزنده محمّد و یاور او ،
بر محمّد و آلش درود فرست و هر گناهى ( که از من سر زده و ) تو آن را شماره کرده اى
و در نزد تو در کتاب مبین ثبت گردیده است ، ببخشاى ». سپس به سجده رفته و صد بار در حال سجده مى گویى: « أَتُوبُ
إِلَى اللهِ ». بعد حاجتت را مى خواهى انشاءالله برآورده مى شود . (18)
چقدر مناسب و بجاست که منتظران و دلباختگان امام زمان (علیه السلام) بعد از
انجام این عمل در شب عید فطر و شبهاى قدر ، که وعده استجابت داده شده است ، تعجیل
ظهور مولاى مظلوم خویش را از خدا بخواهند و این دعا را ورد زبان خویش ساخته و
بگویند : « اَللّهُمَّ عَجِّلْ لِوَلِیّکَ الْفَرَج »
به این امید که آن یار سفر کرده که در این شبها ، بعد از مناجات با خداى
خویش ، دست به دعا برمى دارد ، دعا کنندگان براى ظهورش را نیز از دعاى پر بارش
بهره مند ساخته ; آن ها را از خاطر عاطرش دور نگرداند و براى گناهانشان استغفار
کند. استغفارى براى نجات از سختى هاى قیامت
* نامه برائت از آتش به انسان داده مى شود
* مجوز عبور از صراط برایش نوشته مى شود
* در دارالقرار ساکن مى گردد
گرچه هر نوع استغفار ، در هر زمان ، محبوب خدا است، و آثار پربارى براى
انسان
دارد. ولى گفتن بعضى از اذکار در برخى اوقات ، از پاداش و بهره بیشترى
برخوردار است. از جمله نسخه هاى استغفار که به آن سفارش شده است ،
گفتن : « أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبةَ » است.
تلاوت کردن این نوع استغفار در هر روز ماه شعبان ، روزى هفتاد بار ، موجب
نجات یافتن از سختى هاى قیامت است.
ریّان بن صلت گوید: از مولایم على بن موسى الرّضا (علیه السلام) شنیدم که
مى فرمودند: هر کس در هر روز ماه شعبان ، هفتاد بار بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ وَأَسْأَلُهُ
التَّوبَةَ » خداوند نامه اى به عنوان برائت از آتش برایش مى نویسد و مجوّزى براى
عبور از صراط براى او صادر مى کند و او را در دارالقرار ( بهشت ) ساکن مى نماید . (19)
گفتن این استغفار ، اگر در ماه شعبان باشد هزار برابر استغفار در ماه هاى
دیگر است . و برترین عمل در این ماه شمرده شده است .
ابراهیم بن میمون گوید: از امام صادق (علیه السلام) سؤال کردم : برترین دعا
در ماه شعبان چیست؟
فرمودند: « استغفار » . آن گاه فرمودند: هر کس در ماه شعبان روزى هفتاد بار استغفار بگوید مثل کسى است که در ماه هاى
دیگر غیر از ماه شعبان هفتاد هزار بار استغفار گفته است. من گفتم : چگونه در این ماه استغفار کنم؟ فرمودند : بگو « أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوبَةَ ». (20)
استغفار امام رضا (علیه السلام) در قنوت نماز وتر ، همین استغفار بوده است . (21) استغفارى عجیب و مشکل گشا
* باعث آمرزش گناه گذشته انسان مى شود
* از گناه در آینده محفوظ مى ماند
* اگر گناهى نداشته باشد ، خدا پدر و مادرش را مى آمرزد
یکى از انواع استغفار که در موارد متعددى به قرائت آن سفارش شده است و آثار
مادّى و برکات معنوى فراوانى برایش ذکر گردیده است ، و نتیجه بخش بودن آن هم به
تجربه ثابت شده است ; ذکر شریف « أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » است.
یکى از اوقات ، عصر روز جمعه است که در فضیلت استغفار در این ساعت امام
صادق (علیه السلام)مى فرمایند: هر کس بعد از عصر روز جمعه هفتاد مرتبه بگوید: « أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَتُوبُ
إِلَیْهِ ». خداوند گناه گذشته او را مى آمرزد و در باقى مانده عمرش او را از گناه حفظ
مى کند و چنانچه گناهى نداشته باشد ، گناهان پدر و مادرش را مى بخشد . (22)
* وجوب آمرزش خداوند را در پى دارد
* نام انسان در شمار استغفار گویان در سحرها نوشته مى شود
* بهشت برایش واجب مى شود
امام صادق (علیه السلام) براى تلاوت این نوع استغفار ، در صورتى که در نماز
وتر ( رکعت آخر نماز شب ) باشد ، اثر دیگرى بیان کرده اند: کسى که در آخر ( قنوت ) نماز وتر در سحر ، هفتاد بار بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ
وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » آمرزش ( خداوند ) براى او واجب مى شود . (23)
و نیز در سخن زیباى دیگرى مى فرمایند: اگر این ذکر را هفتاد بار در حال ایستاده در ( قنوت ) نماز وترش
بگوید، و یک سال بر آن مواظبت کند ، ( نام او ) نزد خداوند در شمار استغفارگویان در
سحرها نوشته مى شود و بهشت برایش واجب مى گردد . (24)
و در حدیث سوّمى همین اثر ، براى گفتن این نوع استغفار ، چهل شب در نماز
وتر ، بدون عبارت «بهشت برایش واجب مى گردد» ذکر شده است. (25)
براى گشایش در امور و حلّ مشکلات سخت
گفتن این استغفار در حلّ معضلات سخت زندگى به تجربه رسیده است و گره هاى
کور بسیارى از افراد ، با همین ذکر باز شده است ! آنچه مهم به نظر
مى رسد تعداد آن است که در حدیث پر بارى سى هزار بار ذکر شده است و اشخاص
متعددى با
تلاوت آن به این تعداد ، به حوایج خود دست یافته اند.
پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) در حدیث زیبایى مى فرمایند : هر کس مشکلى طاقت فرسا پیدا کرد ، یا مصیبتى سخت بر او وارد شد ، یا در زندگى به
تنگنا افتاد ، سى هزار بار بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » در
این صورت خداوند گره از کارش مى گشاید و گشایشى در زندگى او قرار مى دهد . (26)
و چگونه چنین اثر پر بارى نداشته باشد ، در حالى که رسول خدا (صلى الله علیه
وآله وسلم)در سخن نورانى دیگرى اثر گفتن این نوع استغفار را چنین بیان مى فرمایند: چهار چیز است که در هر کس باشد در نور اعظم خدا وارد گشته است : 1 ـ کسى که نگه دار کارش شهادت به این باشد که معبودى در عالم جز خداى یکتا
نیست . و من رسول خدایم. 2 ـ کسى که هر گاه مصیبتى به او رسد بگوید: « إِنّا للهِِ وَ إِنّا إِلَیْهِ
راجِعُونَ » . 3 ـ کسى که هر گاه به خیرى دست یافت بگوید: « اَلْحَمْدُللهِِ ». 4 ـ کسى که هر گاه گناهى مرتکب شد بگوید: « أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَأَتُوبُ
إِلَیْهِ ». (27)
تردیدى نیست که اگر کسى با گفتن این اذکار ، در نور اعظم خدا داخل شود، قطعاً
از ظلمت گناه و انحراف و سایر تاریکى ها نیز بیرون رفته است . وگرنه محال است داخل
در نور حق گردد ، بى تردید کسى که از این ظلمت ها خارج شود و در نور خدا داخل
گردد ، ذات بى مثال حق عهده دار امورش مى شود و او را از رنج ها و تنگناهاى زندگى
نجات مى دهد و زندان تاریک دنیا را برایش بهشت روشنِ آرامش ، معنویّت و اُنس با خدا
مى سازد و در همه مشکلات و ناملایمات ، فرج و گشایشى برایش قرار مى دهد .
چه زیبا است ! که شیعه گنهکارى ، به نیّت بر طرف شدن موانع فرج مولاى عزیزش
ـ که گناه شیعیان یکى از آن ها است ـ همین استغفار را به تعداد مذکور ـ سى هزار
بار ـ در اوقات استجابت دعا ، تلاوت کند ; تا هم گناهش ریخته و غمى از دل مولاى
غریبش برداشته شود و هم مقدّمات خلاصى یوسف زندانى فاطمه (علیها السلام) را از
زندان غیبت فراهم کرده باشد ! و در ضمن خداوند گره از کارش بگشاید . خانه اى در بهشت براى گوینده استغفار
نمونه دیگر استغفار که بعد از نافله صبح روز جمعه ، تلاوت مى شود، ذکر
« أَسْتَغْفِرُ رَبِّى وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » است ، که همراه با تسبیح و
سپاس خداوند تلاوت مى شود و سبب دست یافتن به منازل بهشتى است.
ابى حمزه گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم مى فرمودند: کسى که بعد از دو رکعت نافله صبح قبل نماز واجب روز جمعه ، صد بار بگوید:
« سُبْحانَ رَبّى وَ بِحَمْدِهِ وَ أَسْتَغْفِرُ رَبّى وَ أتُوبُ إِلَیْهِ » خداوند
منزلى در بهشت برایش بنا مى کند. (28) استغفارى پر برکت
* همه گناهان آمرزیده مى شود
* گوینده آن هیچ گاه فقیر نمى شود.
* به تعداد آنچه در آسمان و زمین است ، برایش حسنات نوشته مى شود.
* اگر در شب یا روزى که آن را تلاوت کرده بمیرد وارد بهشت مى گردد.
نسخه دیگرى از استغفار ، که به تلاوت آن بعد از نافله صبح در طول هفته ،
سفارش شده است ، و امام سجاد (علیه السلام) بر قرائت آن در این ساعت مواظبت
مى کردند ; استغفارى است که برکات فراوانى براى آن نقل شده و قرائت آن ، آثار پر
بارى را براى دین و دنیاى انسان به ارمغان مى آورد.
رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) در فضیلت این استغفار مى فرمایند : خداوند گناهان صاحب این استغفار را مى آمرزد ، اگر چه گناهان او
آسمان ها و زمین هاى هفتگانه را پر کرده باشد ، به سنگینى کوه ها و عدد
قطرات باران ، و به تعداد آنچه در بیابان و دریا است ; باشد .
و به همین اندازه براى کسى که این استغفار را تلاوت کند ، حسنات نوشته
مى شود . و
چنانچه بنده اى ، در شب یا روزى که این استغفار را قرائت مى نماید ،
بمیرد ، داخل
بهشت مى شود و هیچ گاه فقیر نمى گردد . (29)
متن این استغفار چنین است : « اَللّهُمَّ اِنّى اَسْتَغْفِرُکَ مِمّا تُبْتُ اِلَیْکَ مِنْهُ ثُمَّ عُدْتُ
فیهِ ، وَ اَسْتَغْفِرُکَ لِما اَرَدْتُ بِهِ وَجْهَکَ فَخالَطَنى فیهِ ما لَیْسَ
لَکَ ، وَ اَسْتَغْفِرُکَ لِلنِّعَمِ الَّتى مَنَنْتَ بِها عَلَىَّ فَقَوِیْتُ بِها
عَلى مَعاصیک . أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذى لا إِلهَ إِلاّ هُوَ الحَىُّ الْقَیُّومُ، عالِمُ
الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ الرَّحْمنُ الرَّحیمُ ، لِکُلِّ ذَنْب اَذْنَبْتُهُ وَ
لِکُلِّ مَعْصِیَة ارْتَکَبْتُها. اَللّهُمَّ ارْزُقْنى عَقْلاً کامِلاً ، وَ عَزْماً ثابِتاً ، (30)
وَ لُبّاً راجِحاً ، وَ قَلْبًا زَکِیّاً ، (31) وَ
عِلْماً کَثیراً ، وَ اَدْباً بارِعاً ، وَاجْعَلْ ذلکَ کُلَّهُ لى ، وَ لا
تَجْعَلْهُ عَلَىَّ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ » . « خداوندا ، از گناهى آمرزش مى طلبم که از آن به سوى تو توبه کردم ، سپس به سوى آن باز گشتم ، از تو آمرزش مى جویم براى عملى که
در انجامش تو را اراده نمودم سپس در نیّت من چیزى راه یافت که براى تو نبود ، از تو
آمرزش مى خواهم براى نعمتهایى که آن ها را بر من منّت نهادى ولى من از آن ها براى
نافرمانى هاى تو نیرو گرفتم . از خدائى طلب آمرزش مى کنم که معبودى جز او نیست ، زنده اى ازلى و
ابدى ، سرپرستى بى همتا ، دانایى به پنهان و آشکار و بخشنده اى مهربان است . از او
براى هر گناهى که انجامش داده و هر معصیتى که مرتکبش شده ام ، آمرزش مى طلبم . « خدایا به من عقل کامل ، اراده پا بر جا ، عقل برتر ، قلب
پاکیزه ، علم فراوان و ادب نیکو عطا فرما ، و همه این نعمت ها را به سود من قرار ده
و بر ضرر من قرار مده ، به رحمت خودت اى مهربان ترین مهربانان ».
سپس پنج مرتبه مى گویى: « أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ وَ
أَتُوبُ إِلَیْهِ » . (32) « از خدائى آمرزش مى طلبم که معبودى جز او نیست ، زنده اى ازلى و
ابدى و سر پرستى بى همتا است و به سوى او باز مى گردم ». پىنوشتها:
مشخص شده است . پس شایسته است ، انسانى که شیفته کمال و در جستجوى گل هاى هدایت
است ، در گلستان استغفار قدم گذارده و از هر شاخه اى گلى چیده و مشام جانش را به
انواع عطرهاى دل انگیز آن ها ، معطّر سازد.
استغفار ، با مختصر اضافه اى ، بیان مى کنند ، متن استغفار در این روایت چنین است :
« أَتُوبُ إِلَى اللهِ » سپس مى فرمودند: « یا ذَالمَنِّ وَ الجُودِ ، یا ذَا
المَنِّ وَ الطَّوْلِ ، یا مُصْطَفِىَ مُحَمَّد ، صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ وَ
افْعَلْ بى کَذا و کَذا » « اى خدائى که صاحب منّت و سخاوتى ، اى خدائى که صاحب انعام و برترى هستى ، اى برانگیزنده
محمّد ، بر محمّد و آلش درود فرست و با من چنین و چنان کن ( حاجتم را برآور ».
1. کافى ، ج 2 ، ص 437 .
2. کافى ، ج 2 ، ص 438 ; وسائل الشّیعه ، ج 16 ، ص 65 .
3. سوره اعراف ، آیه 114 .
4. کافى ، ج 2 ، ص 429 ـ 430 .
5. کافى ، ج 2 ، ص 521 .
6. بحارالأنوار ، ج 73 ، ص 294 .
7. بحارالأنوار ، ج 73 ، ص 204 .
8. کافى ، ج 2 ، ص 438 ;
بحارالأنوار ، ج 84 ، 1 .
9. مستدرک الوسائل ، ج 5 ، ص 120 .
10. وسائل الشّیعه ، ج 7 ، ص 225 .
11. وسائل الشّیعه ، ج 6 ، ص 279 ;
من لایحضره الفقیه ، ج 1 ، ص 489 .
12. وسائل الشّیعه ، ج 16 ، ص 81 .
13.
کافى ، ج 2 ، ص 439 .
14.
کافى ، ج 2 ، ص 504 .
15.
کافى ، ج 2 ، ص 550 .
16.
مستدرک الوسائل ، ج 5 ، ص 320 .
17. بحارالأنوار ، ج 88 ، ص 120 .
18.
الاقبال ، ص 271 .
19.
وسائل الشّیعه ، ج 10 ، ص 509 .
20. وسائل الشّیعه ، ج 10 ، ص 511 .
21. وسائل الشّیعه ، ج 4 ، ص 55 .
22. بحارالأنوار ، ج 87 ، ص 91 .
23. مستدرک الوسائل ، ج 4 ، ص 407 .
24. مستدرک الوسائل ، ج 4 ، ص 407 .
25. مستدرک الوسائل ، ج 4 ، ص 408 .
26. مستدرک الوسائل ، ج 12 ، ص
143 .
27.سوره اعراف ، آیه 182 .
28. بحارالأنوار ، ج 87 ، ص 18 .
29. بحارالأنوار ، ج 84 ، ص 326 .
30. ثاقباً
( مصباح الکفعمى و البحار والعلویة ) .
31. ذاکیاً
( مصباح الکفعمى ) .
32. بحارالأنوار ،
ج 84 ، ص 326 .
